CHÓ KHÔN

(PST 60)

Khoảng 10 năm trước, tôi có dịp quan sát một con vật đáng nói, biết thẩm định xác đáng khả năng trí tuệ của một người. Loại chó Gordon Setter là chó canh gác giỏi, có thể săn chim. Chuyện sắp kể đây có con chó Gordon Setter đóng vai chính, khi tôi đến dự một buổi thi cho chó. Nó đã quá lứa tuổi để được mang đi tranh giải, vì thân hình hóa to dềnh dàng hơn chó mẫu. Bộ lông thì óng mượt, chảy xuôi làm tôi yêu thích. Nó đi trong hành lang của khu trưng diễn chó, không có chút sừng sộ hoặc gây ra chuyện gì. Con chó làm tôi chú ý vì tôi biết nó không có hy vọng thắng giải trong vòng thi, tuy nhiên nó toát ra một điều gì đó.

Chó Gordon nào cũng lộ ra điều đáng chú ý, nhưng con này làm như có thêm sự cương quyết cứng rắn, có thái độ sẵn sàng bắt tay vào việc mà tôi hâm mộ. Người đàn ông dẫn chó đi một cách chậm chạp và cẩn trọng, hay dừng lại để xem những lớp dạy chó. Chẳng mấy chốc tôi bị chia trí và quên mất con chó Gordon này, vì mấy người mà tôi biết, vài giám khảo trên đường tới lớp, bạn bè và người quen dẫn theo chó đến nói chuyện với tôi.

Giám khảo những cuộc thi, buổi trưng diễn chó, giống như chúng ta là có ưa thích riêng tư của họ, nhưng tất cả đều đáng cho ta bỏ giờ tới xem. Giám khảo nào chấm cuộc thi chó giỏi nhất Best in Show là những người hàng đầu trên hết thẩy. Họ là thần tượng của tôi, ưa thích riêng tư của họ mà tôi nói ở trên có nghĩa là mỗi giám khảo biết rành rẽ từ trong ra ngoài tiêu chuẩn về giống chó mà họ chấm thi, tuy nhiên luôn có sự uyển chuyển về mỗi tiêu chuẩn. Thí dụ như một giám khảo có thể ưng con chó Rhodesian Ridgeback này hơn con kia.

Khu thi chó Gordon đã chật người và tôi len vào. Mới đầu tôi không thấy con chó Gordon 'của tôi' đâu, nhưng rồi tôi bắt gặp nó đứng yên lặng ở bìa. Ui chao, tôi mừng vì không muốn nó bị loại sớm. Lúc gần đây người ta có mở lớp dạy cách chuẩn bị đem chó dự thi. Ấy là chuyện rất hay, mục đích không phải là tranh giải mà là giúp người nuôi biết cách thuận lợi khi trưng chó ra cho giám khảo chấm. Giám khảo hôm nay thật là giỏi, và có đông người tới xem bởi ai cũng muốn học. Thật vậy, không có chỗ chen chân và tôi mừng là mình đã tới trước.

Con chó Gordon Setter của tôi bước vào. Cùng với những người khác, nay tôi mới chú tâm tới người dẫn nó. Tôi không để ý tới ông trong lúc thi, vì thường thì tôi chú ý vào con vật trước hơn là vào chủ của nó. Người đàn ông trung niên này bị khiếm khuyết một chút. Chẳng biết là tật do bẩm sinh hoặc do tai nạn. Ông đi hơi ngả nghiêng. Đầu óc ông không được nhanh nhẹn. Tuy nhiên ông ăn mặc đàng hoàng và tôi thấy không có ai đi theo chăm lo cho ông. Có vẻ như ông tự túc và hoàn toàn đủ sức làm công chuyện, nhưng ông cần nhiều giờ hơn để hiểu lời nói người khác, ở đây là lời yêu cầu của giám khảo trong cuộc thi.

Con chó Gordon ngồi xuống khi giám khảo ra lệnh như thế. Khi đó người đàn ông cũng dừng lại. Mỗi lần có yêu cầu nào của giám khảo thì con chó tuân lời làm trước, rồi con người bắt chước con vật làm theo. Khi đám đông bắt đầu hiểu được chuyện gì đang xẩy ra thì cả khu im phăng phắc không một tiếng động. Bao nhiêu cặp mắt đổ dồn vào con chó tuyệt vời ấy. Lúc giám khảo yêu cầu đi một quãng trong vòng, con vật oai nghi đó ngước lên nhìn chủ, và thấy rõ là nó đưa chân trước chạm vào ông, rồi bắt đầu bước đi. Người đàn ông làm theo nhưng ông loay hoay vất vả. Ông đi đứng không giỏi, có lẽ là hậu quả của một tai nạn. Vị giám khảo, ý thức rõ sự việc và do vậy rất tốt bụng, cho có thêm giờ. Những người khác trong vòng xếp hàng theo đuôi. Cuộc thi tiếp diễn cho đến 20 phút.

Khi xong cuộc, vị giám khảo có lời khích lệ cho tất cả ai tham dự lúc ông bắt tay từng người. Sau đó những ai dự thi đi lại bắt tay người dẫn con chó Gordon và vuốt ve nó. Nước mắt tôi chảy dài trên mặt. Tôi không phải là người mau nước mắt, và rất ghét chuyện khóc lóc chỗ đông người nhưng không sao cầm được. Rồi tôi nhận ra là gần như ai khác cũng khóc. Mấy ông cao lớn, mấy ông nhỏ người, đa số các bà và trẻ con. Người đàn ông đó vui vẻ quá nên ông sáng rỡ. Đuôi con chó Gordon cũng cho thấy nó rất hân hoan. Con chó ngước nhìn chủ rồi sủa lên một tiếng sung sướng.

Ai trong chúng ta có sự kiên nhẫn và sáng suốt để làm việc với một người như vậy ? Tôi không thể làm được. Vậy mà con chó Gordon làm cả ngày. Cộng thêm tình thương của con chó còn có sự khôn ngoan, hiểu rằng chủ của nó cần có thêm giờ, cần được chăm lo hơn. Như ta luôn luôn thấy, chó tỏ ra nhậy cảm với nhu cầu của người hơn là đa số chúng ta. Chó làm việc như chó của người mù là con vật tạo nên phép lạ. Có vẻ như chúng có sự sáng suốt bẩm sinh mà chúng ta không có, tuy nhiên tôi tin là ta có thể học được.

 

Rita Mae Brown
Trích Animal Magnetism.