VỊ CHÂN SƯ
(Xem Vị Chân Sư từ số đầu tiên trong mục Sách Dịch)
Vị ẩn sĩ Petrius ngưng lại nữa, để mắt ông vơ vẩn phút chốc trên nền trời xanh như ngẫm nghĩ, nét mặt nghiêm nghị dãn ra với nụ cười và ông nói.
– Mục tiêu của Khoa học Thiêng liêng là sự chuyển hóa tâm thức bình thường sang tâm thức mà không có lời để mô tả, chỉ có thể được kinh nghiệm mà không sao diễn tả được. Mà nói như vậy không có nghĩa là chuyện không thể có và nó không hiện hữu, như kẻ ba hoa dốt nát muốn ta tin. Vì ai có thể tả sự ngọt ngào của mật cho ai chưa hề nếm mật, hay tình yêu cho ai chưa biết yêu, hay thị giác cho ai sinh ra khiếm thị, dù tất cả những điều này đều có thể được kinh nghiệm ? Nhưng để kinh nghiệm nhiều chuyện tầm thường ta phải theo một số điều kiện, vậy muốn kinh nghiệm tâm thức Thượng Đế thì cũng phải theo vài điều kiện.
'Việc đầu tiên là hiểu biết phải thực hành điều chi, thứ hai là cách thực hành, và thứ ba là việc thực hành, không có ba điều tiên quyết này thì không đạt được gì cả. Nay công việc của ta là làm cho hai bạn rõ những điều này, sáng mai sau lời giải thích ngắn vào cùng giờ, các bạn sẽ thực tập và xin chúc bạn được may mắn.
(Thực hành ở đây muốn nói tới Yoga, một khoa học mật truyền từ Ấn Độ và lan khắp thế giới).
Antonius và Cynara đoán rằng lời này ngụ ý vị thầy muốn được để yên cho ngài thiền định nên đứng dậy lui ra, dạo rừng một lúc xong quay về chỗ tạm trú. Không khí vùng đồi núi làm họ đói bụng khác thường nên hai người hỏi bà lão coi nhà là có gì cho họ ăn trưa. Nhưng để trả lời bà nhìn như thể chưa hề nghe câu hỏi ấy, và trả lời.
– Hai người còn muốn có gì trên sườn đồi cô quạnh này ngoài bánh mì, sữa, bơ và cheese, bởi già không có gì ngoại trừ đàn bò xa kia cho già thực phẩm.
(Ai mới tập Yoga được khuyên tránh mọi thực phẩm có tính kích thích. Ngoài ra, sát hại loài vật là chuyện không hợp với lòng từ bi sâu xa của bậc Đạo sư).
Antonius nhìn Cynara đầy ý nghĩa và nói khi bà lão đã đi xa.
– Có vẻ như sự cực nhọc của chúng ta đã bắt đầu, vì làm sao tôi nuôi được cơ thể với món ăn nghèo nàn và đơn điệu như thế ? Tôi chưa hề quen thức ăn nào không có rượu thịt. Nhưng tôi đoán mình phải tự an ủi với ý nghĩ là có nhiều người chỉ có ít hơn thế để sống, chỉ ăn có bánh mì và nước lã và không có gì thêm, rồi ai thiếu may mắn lại còn chết đói.
Và Cynara cười rồi đáp.
– Nó giống như anh nói, tuy nhiên, anh có điều an ủi nghèo nàn và chắc chắn là không cao cả và không chừng chẳng phải là an ủi chi. Bởi làm sao sự đau khổ của người khác có thể là điều an ủi cho mình, đúng ra thì nó phải ngược lại chứ ? Ngẫm nghĩ thì có sự an ủi hay hơn và cao thượng hơn. Nếu tôi phải bị thiếu thốn thì cầu Trời là chỉ có mình tôi bị, và người khác được hạnh phúc hoàn toàn không bị đau khổ riêng của tôi.
Antonius cười trả lại và nói.
– Hỡi cô triết gia nhỏ bé, cô thật là mau mắn với lời đáp khôn ngoan và khéo léo, làm xẹp bong bóng những lời giả dối, ngốc nghếch dễ nghe của ai thiếu suy xét, dễ rơi khỏi miệng ta một cách vô ý mà ta không bận tâm hỏi nó có nghĩa gì, hay có đúng thật chăng. Nhưng nay, với sự sáng suốt mà gây bực mình của cô, cô đã làm tôi không có chút an ủi nào, vì sự thiếu thốn ít ỏi của tôi làm tôi nghĩ đến sự thiếu thốn lớn hơn của người khác mà trước đây tôi chưa hề nghĩ tới. Nay cách duy nhất chữa lại điều sai cô đã làm là ta vào rừng nhặt củi và hái dâu dại cùng rau thơm, để may ra thêm cho thực đơn nghèo nàn của ta; cũng là cách để phạt cô là đã thắng được tôi với lý luận của cô.
XI
Phần còn lại trong ngày hôm ấy hai lữ khách đi tìm dâu dại, rau rừng và các loại rau thơm cho bữa ăn không ngon miệng. Sáng hôm sau, trải qua giấc ngủ không mộng mị và ngon giấc, hai người lại đi tới chòi của vị ẩn sĩ ở phía dưới đồi. Khi chào hai người một cách hiền từ, ông nói.
– Hôm qua ta nói xa xôi với hai bạn là mọi sự sống chỉ là một và tâm thức cao nhất là Tâm thức Duy nhất, phân biệt khác hẳn với lòng chia rẽ; điều trước sinh ra sự An Lạc còn điều sau sinh ra đau khổ. Nay hãy biết rằng đó là chân lý, vì như sóng là một với đại dương, sự tách biệt của nó chỉ là danh và hình dạng mà không phải là sự kiện có thực, thế thì mỗi sinh vật là một với Tâm thức Vũ trụ, tuy nói về tên và hình dáng thì nó dường như phân rẽ. Mà không phải sóng chỉ là một với đại dương, hệ quả là nó nối liền với những sóng khác, dù có cá tính riêng của nó, không có hai làn sóng giống y nhau. Chuyện cũng tương tự với nhân loại, vì tuy mỗi đơn vị tâm thức có cá tính riêng, nó lại nối kết với tất cả những đơn vị khác mà như đã nói, trong việc là tất cả tâm thức là một.
'Vì lý do này, mỗi lời răn cao cả nhất đều dạy, 'Hãy thương yêu người bên cạnh và đừng làm hại cho họ', vì làm hại cho người bên cạnh mình là làm hại chính mình, vì trong biển Tâm thức Vũ trụ có luật Tái Hồi tác động, đó là điều chi con người phóng ra thì cuối cùng sẽ quay trở lại anh theo với luật Nhân và Quả.
Petrius ngưng lại, mỉm cười hỏi.
– Ta nói có rõ không ?
Cynara trả lời.
– Rõ lắm, thưa thầy, ai mà không hiểu được vị thầy giúp đỡ trò với thí dụ khéo chọn và giản dị như thế ?
Petrius tiếp tục và nói.
– Mục tiêu của Khoa học Thiêng liêng là nhận thức sự hợp nhất này với trọn Sự Sống để cho như ta có nói là có sự chuyển hóa tâm thức, và cá nhân biết mình hợp nhất với Vũ trụ và đạt được sự An Lạc vô điều kiện tại đây vào phút này, và không phải chỉ trong tương lai như ai dốt nát nói. Trước khi tới đích này, anh phải tỏa ra tình thương trọn vẹn cho vạn vật, mà cùng lúc, nghe có hơi nghịch lý, giữ cảm xúc ấy trong tâm mình, giữ nó luôn ở đó không để bay mất. Bởi việc thực hành không gì sánh được này mở cánh cửa Nhận thức, tuy phương pháp cho kết quả chậm chạp nhưng chắc chắn k kết quả cuối cùng sẽ tới.
'Nhưng phương pháp mau chóng để đạt sự nhận thức là một bí mật, hay đúng hơn là một chuỗi nhiều sự thực hành bí mật mà ta sẽ tiết lộ vài phần cho các con, tiết lộ càng lúc càng nhiều hơn nếu con tỏ ra xứng đáng, và giữ lại nếu các con tỏ ra ngược lại. Nay hãy về nơi trú ngụ của các con, và trở lại đây gặp ta sáng hôm sau, nhưng trong tương lai hãy tới đây riêng biệt, người này đến cách sau người kia một giờ, và không tiết lộ cho nhau điều ta dạy trừ phi được phép của ta, bởi làm sao người này mong là người kia giữ bí mật mà chính họ không thể giữ được ? Ngay cả sự cẩn mật là điều đòi hỏi cần một chút luyện tập, là bài tập tốt đẹp cho việc kiểm soát miệng lưỡi, vật luôn luôn sẵn sàng lép nhép khi tốt nhất là nó yên lặng. Nhưng nay, xin chào và gặp lại các con hôm sau, và mong các con được an vui.
XII
Vậy thì trong nhiều tuần Antonius và Cynara tập luyện khoa Yoga dưới sự trông nom của Petrius vị ẩn sĩ, chuyên cần theo đuổi việc học buổi sáng, dành thời gian còn lại trong ngày đi dạo rừng và giải trí. Chuyện kỳ lạ là cả hai người bắt đầu thấy trẻ ra và mạnh khỏe hơn, đẹp đẽ hơn. Và Cynara không còn vẻ tàn tạ mà có lại nét thanh xuân, nhưng nét mặt có vẻ chưa hề thấy trước đây, đi thẳng vào tim ai nhìn cô, rồi giọng nói lại có thêm vẻ êm ái, đầy thiện cảm, nhân hậu và tình thương. (Đây không phải là tưởng tượng mà là sự kiện quan sát được, ấy là một số người tập Yoga lấy lại nét trẻ trung của mình.)
Antonius nghĩ thầm.
– Quả thực sự thu hút của Cynara có thể thành một đe dọa cho sự thanh thản tâm hồn của ta, đứng cản đường sự tiến bộ của ta trên đường hiểu biết, vì chắc chắn vị Thầy sẽ không bằng lòng với bất cứ hình thức đam mê nào, và nếu ta chìu theo, sẽ không chỉ dạy nữa, mọi chuyện sẽ hư hết. Mà ta không thể bỏ rơi Cynara để có lại sự bình an của tâm hồn, để cô sống mà không có người bạn đường hay người che chở. Ngoài ra, có vẻ như càng lúc cô càng thương yêu ta nhiều hơn bao giờ hết, ta thà làm bất cứ chuyện gì khác hơn là làm cô đau khổ, sau bao việc cô đã làm cho ta.
Antonius nghĩ ngợi như thế, thắc mắc, suy tính, tự hỏi chung cuộc sẽ ra sao, tuy nhiên không nói gì với Petrius lẫn Cynara.
Buổi chiều kia, sau nhiều ngày đi hết những lối mòn ở gần căn nhà nhỏ, và muốn đi chơi chỗ khác xa hơn để thay đổi, Antonius và Cynara tới một làng nhỏ ở thung lũng cách đó vào dặm đường. Ngày nóng bức, hai người cảm thấy mệt một chút sau cuộc đi bộ nên họ ghé vào quán, muốn ăn tối ở đó và đi về nhà dưới ánh trăng. Họ ngồi trong vườn của quán dùng bữa, trong lúc ăn họ nghe thoáng lời chuyện trò của vài thực khách khác, vẳng ra sau rặng cây che, nên tuy không thấy mặt mà nghe rõ lời. Một người nói.
– A, phải, hắn tập huyền thuật trên kia trong rừng, gạt gẫm ai nhẹ dạ, giả vờ là cho họ những hiểu biết đáng giá.
– Chà, kẻ khác nói, để hắn khống chế họ và sau đó bắt họ làm theo ý mình.
Người thứ ba nói.
– Và đó là tại sao hắn không dám sống trong làng nào mà ở một mình tít trên kia, vì hắn biết rõ là người ta sẽ đuổi hắn đi khỏi chỗ nào đàng hoàng, vì trò phù thủy và việc làm xấu xa.
Người thứ nhất tiếp lời.
– Tôi nghe là hắn thu được một thiếu phụ khác, cầu bơ cầu bất, đến với một gã đàn ông, nhưng tôi biết chắc kết cục sẽ như thế nào, là gã đàn ông sẽ bị tống đi xa, chỉ còn lại thiếu phụ, và khi hắn đã chán chê cô hắn cũng sẽ tống khứ luôn. Chuyện cứ như thế tiếp diễn cho đến ngày sự trả thù sẽ rơi ngập đầu hắn.
– Phải, người thứ hai nói, chuyện còn thêm là không phải chỉ có mình hắn làm ác, mà có cả một hội tà đạo như thế, trợ giúp nhau trong việc làm ác độc và đẩy người vô tội tới chỗ diệt vong.
Xong có tiếng chân lào xào đứng dậy và vài câu nữa mà nghe không ra, lúc mấy người khách đi xa dần. Nhưng Antonius và Cynara nhìn nhau, cảm thấy trong tim có lo ngại vô cớ, tuy nó chỉ kéo dài trong một chốc nhưng dù vậy vẫn để lại thoảng qua một mối nghi ngờ sau đó. Khi trên đường về nhà, họ nói cho nhau nghe suy nghĩ của mình, nhưng không hề tỏ ý nghi ngờ tư cách của vị thầy, người mà nay họ thương yếu và tôn kính, vì thấy bằng chứng những chỉ dẫn của ông đã thể hiện trong con người họ.
Tuy vậy sáng hôm sau, dù Cynara không hề nói tiếng nào với vị ẩn sĩ về điều này, nhưng Antonius mở lời về chuyện mà anh nghĩ có thể làm sáng tỏ đôi chút điều anh đã nghe. Anh nói.
– Thưa thầy, mỗi ngày Cynara càng đẹp thêm, con e ngại là lòng ham muốn ngày xưa của con có thể khơi dậy trở lại, và mạnh thêm vì lần này ngược với lần trước, tình yêu và lòng ái mộ sẽ có đó, hai lực khó mà chế ngự cho dù nên bị chế ngự. Nhưng nếu xẩy ra điều mà con vẫn sợ, con không biết phải theo đường lối nào, và cách hay nhất có phải là con bỏ ra đi. Làm vậy chắc chắn sẽ giải quyết xong khó khăn mà không cách nào khác làm được.
Petrius suy nghĩ một lát và trầm ngâm trả lời.
– Cách ấy luôn luôn là chuyện khả hữu, vì nói chung việc tách biệt nhau là thuốc hay nhất để trừ lòng đam mê, tuy nhiên tại sao ngăn chặn việc mà ai biết là có thể không bao giờ xẩy ra, làm tâm trí tràn ngập những điều sợ hãi tự chúng hoàn toàn vô ích ? Không, sợ điều gì là cách dễ nhất làm nó sinh ra, vì trí năng có tính tạo tác, và con người nghĩ điều gì thì sớm hay muộn họ sẽ trở thành điều ấy, và ngược lại, điều gì họ từ chối không nghĩ tới nó chút nào là họ bỏ đói nó, và mầm mống sẽ chết đi vì thiếu chất nuôi dưỡng.
Và Petrius mỉm cười rồi thêm.
– Vậy hãy về nhà và vui vẻ, đừng nghĩ tới chuyện theo cách này hay kia, ấy là lời khuyên hay nhất ta có thể cho con.
Khi Antonius đi về căn nhà nhỏ, anh miên man chìm đắm trong ngõ ngách của bao điều, niềm tin và lòng nghi ngờ đưa anh qua lại như quả lắc, đi từ điểm này sang điểm kia. Vì anh lý luận.
– Nếu thầy mình giả mạo như những người trong vườn nói, thì tại sao ông không nắm ngay cơ hội ta đưa ra cho ông, và đẩy ta đi xa, giữ lại Cynara cho ông; còn mặt khác, tại sao ông còn cho phép ta nghĩ đến chuyện bỏ cô, để cô bơ vơ không nơi nương tựa, thay vì ra lệnh ta phải kềm chế lòng ham muốn nếu không muốn bị trừng phạt ghê gớm, là lệnh mà ông dễ dàng đưa ra ?Sao đi nữa, nghi ngờ ông xem ra là điều thật xấu về phần ta, nếu nhớ tới bao điều ông đã làm cho ta; quả thật bằng chứng của trái là hương vị ngọt ngào của nó, và mọi chuyện liên hệ với sự tập luyện của ta đã xẩy ra y như ông tiên đoán.
Rồi Antonius đâm ra tức giận mình và nghĩ.
– Ta phải chấm dứt nó ngay, và ngày mai thú nhận các mối nghi ngờ của mình, kể hết câu chuyện không chần chờ gì nữa.
Vậy thì hôm sau anh thực hiện ngay ý định của mình, kể lại chuyện xẩy ra khi đi dạo, quán ăn, giọng nói nhục mạ trong vườn và tất cả những gì xẩy ra sau đó. Khi anh kể xong, Petrius nhìn anh với một nụ cười, có thoảng chút thất vọng mà không có gì thêm, tuy nó đi thẳng vào tim Antonius, làm anh hối tiếc, xấu hổ và buồn rầu mà không sự giận dữ, la mắng hay chê trách có thể gợi nên được.
Đoạn Petrius nói.
– Này anh bạn, kẻ dốt nát giải thích cho xong mọi chuyện theo sự thiếu hiểu biết của họ vì không biết gì hơn, và nếu cùng lúc đó họ xấu xa thì lời giải thích của họ cũng xấu xa. Bởi những người mà anh kể bị đối đầu với điều khó hiểu họ không thể giải thích mà không cần đến lời nhục mạ và ác độc để giúp, thành ra họ chộp lấy sự giả dối không lành thay cho sự thật tốt lành, không phút nào nghĩ lại là nó đúng hay sai, chỉ rất mừng là có cớ để nói xấu thỏa thích. Bởi thế giới nói chung hoàn toàn không thể hiểu lòng vị tha, xả kỷ có liên hệ với động cơ, mà tin rằng không có động cơ nào hơn là có động cơ vị tha. Tuy vậy những kẻ trò chuyện đó chỉ là dụng cụ của lực xấu gọi là Huynh đệ Tả đạo, luôn tìm cách đẩy người đệ tử ra khỏi Chánh đạo vừa khi họ tỏ dấu hiệu là trở thành một lực cho điều lành.
'Tuy anh không biết nhưng họ là người thúc giục anh đi về phía quán để có thể nghe được lời họ nói. Và tuy ta biết thế, do sự kiện là vị đạo sư biết được những dấu hiệu tinh tế của các huynh đệ tả đạo ấy, dầu vậy ta không khuyến cáo anh, nghĩ rằng tốt hơn nên cho cả hai người có thử thách, và niềm tin của anh phải được thử thách theo cách chắc chắn nó sẽ bị vậy, những thử thách cần thiết cho sự tiến bước của anh, và là khởi đầu cho việc nhận những chân lý tinh thần lớn hơn.
'Bởi hãy biết rằng chúng ta, nhóm Huynh đệ Chánh đạo, nỗ lực biến điều xấu thành tốt, dùng mọi phương tiện của đối phương cho mục đích cao cả hơn của chúng ta; và tuy rìa có chất độc trong dụng cụ trên tay họ không gây cho anh thiệt hại gì, nhưng rìa bén hơn và sạch hơn do chúng ta dùng làm trầy anh một chút, tuy anh đắc thắng qua được thử thách không hề hấn, mà bị chút trầy trụa. Vì phản ứng đầu tiên và tốt nhất là chớ bao giờ nghi ngờ chi, và thứ hai là nghi ngờ chính những nghi ngờ của mình như anh đã làm, còn cách thứ ba và sai lầm là nghi ngờ mọi chuyện, nó có nghĩa bị chậm trễ hay luôn cả thất bại ở cuối đường.
Antonius buồn bã nhìn vị thầy và nói.
– Ô, thưa thầy, lòng tử tế của thầy đã trách mắng con cũng như khả năng thuyết phục của thầy, làm con xấu hổ với những nghi ngờ của mình, và buồn rầu về chuyện mà nay thấy là sự vô ơn của con, sao đi nữa, chuyện có đúng không nếu con mù quáng tiến bước mà không hề thắc mắc điều chi ?
Petrius trả lời với nụ cười thân ái.
– Không, không nên có điều ấy, tuy câu hỏi của con chắc chắn cho ta thấy con lẫn lộn thắc mắc với nghi ngờ, cho rằng chúng là một và như nhau, thật ra không phải thế mà có sự phân biệt rất tế nhị. Vì thắc mắc là có niềm tin và tin vào tính chất hợp lý của điều mình hỏi, thành ra nó tích cực và xây dựng.Còn nghi ngờ là không tin vào sự hữu dụng của chính câu hỏi, và như vậy tiêu cực và phá hoại. Hay giải thích vấn đề theo một cách khác, đặt câu hỏi là cách chúng ta muốn xây dựng một điều gì trên nền tảng mà ta biết là vững chắc, như ai sau khi tìm được hòn đá vững vàng nay bận rộn với việc vẽ kiểu và tạo nên ngôi nhà muốn xây, còn hành động nghi ngờ là không tin vào việc có thể xây được nhà, cho rằng nền nhà hư hại tự nó không vững chắc, thành ra không thể nâng đỡ bất cứ cấu trúc nào.
'Tuy nhiên, đừng nghĩ rằng nghi ngờ tự nó là tội lỗi, nghi ngờ nó chỉ là dấu hiệu cho thấy sự vô minh, hay thiếu hiểu biết trong trí của ai nghi ngại, vì họ cần phải có hai hòn sỏi để thuyết phục họ là hai cộng hai thành bốn, nghi ngờ sự khả hữu của nó, lập tức cho thầy của họ thấy là họ thiếu thông minh, ở điểm không thể nhận ra sự kiện giản dị mà không cần phải có bằng cớ vật chất. Nay hãy về nhà, đừng nghĩ gì thêm đến chuyện với lòng hối tiếc, vì quả thật sự hối hận chỉ là hành động phí phạm, đồng hóa trí não với sự buồn rầu, chán nản thay vì nỗi hân hoan là gia tài thiêng liêng của nó.
Khi ông nói xong, Antonius cầm lấy tay ông và hôn nó, quay đi không nói thêm lời nào.
XIII
Nhiều tuần nữa trôi qua, mỗi tuần mang lại thêm một chút hiểu biết và hạnh phúc, năng lực, và thêm vào đó là sự đẹp đẽ của thân xác và mỹ lệ của tâm hồn.
Ngày kia Petrius nói với Antonius.
– Nay vài quyền năng ẩn tàng sắp được khơi dậy, chỉ cần thúc đẩy nhẹ là chúng thể hiện, và khi ấy anh sẽ thấy được một phần của những cõi thanh trong thiên nhiên với khả năng thấy ở cõi ether của anh. Tuy nhiên trước đó ta có việc giao cho anh, cần đi một đoạn đường vài tiếng và đi một mình. Ta có một gói là vật đáng giá, muốn nhờ anh giao cho một người bạn trong làng trên đỉnh đồi kia mà chúng ta có thể thấy qua khe trống đằng xa của rặng cây.
Và ông dẫn Antonius tới nơi đã nói, cùng lúc lấy trong ngực áo ra một túi nhỏ đưa cho anh với lời dặn dò kỹ lưỡng. Ngày hôm sau Antonius lên đường, hân hoan được làm việc cho người thầy mà anh yêu quí, mà cũng tiếc là vì thế mất đi một buổi học. Lúc anh khởi hành thì trời phủ mây đen nặng nề, rồi trút mưa xuống, chẩy thành dòng ở hai bên con đường, mang theo bùn và đá sỏi cùng với nó làm Antonius ướt loi ngoi khi dầm mưa chống gậy cố gắng đi. Nhưng khi anh xuống tới thung lũng rộng bên dưới thì mưa ngưng, hơi nước dạt qua bên để lộ đó đây những khoảng trời xanh, tựa như hồ nước xanh có cây lá không rõ hình dạng mầu xám bao bọc.Và rồi tới một khoảng trống, anh có thể thấy đỉnh núi tuyết phủ mà nay mai là đích của anh, đâm thẳng lên trời, có mây xám mờ ảo bao phủ.
Anh nghĩ thầm.
– Phải bao lâu nữa ta mới lên tới đỉnh núi to lớn kia, mà liệu sẽ tới chăng, vì ta đã vui sướng đủ mà không cần đi xa hơn nữa ?Và nếu niềm vui có được trên đó so ra nhiều hơn so với niềm vui đã gặp từ trước tới nay, thì có điên mới ở mãi chỗ ta đang ở.
Anh miên man suy nghĩ về điều này khi băng qua thung lũng rộng rồi leo dốc lên ngọn đồi phía bên kia, rảo bước để chóng tới nơi trước khi mặt trời lặn khiến không còn ánh sáng cho anh thấy lối đi. Bởi thời tiết xấu đã làm anh bị trễ nhiều, còn muốn trở về Petrius trong cùng ngày thì nay không thể được, bởi khi anh có thể làm xong công việc thì đã chiều tối mất rồi. Anh trèo lên đường dốc đứng, trơn trợt vì trận mưa vừa qua, làm anh cảm thấy cuộc hành trình gần như không hề dứt, tuy màn đêm sắp buông xuống và anh có thể thấy ánh đèn le lói từ ngôi làng anh phải đến trong không khí ẩm ướt trên cao.
Đột nhiên khi đang leo dốc, không nghi ngại gì mà chỉ sợ trượt chân trong bóng tối, từ bụi cây một người nhẩy xổ ra, không một lời nào đâm bổ vào anh, muốn chiếm lấy cái gói cất trong người Antonius. Thế là có cuộc vật lộn mà kết cục hẳn phải đáng sợ nếu Antonius không phải là kẻ mạnh hơn. Lúc mới bị tấn công Antonius có ý lấy gậy đập vào kẻ địch, nhưng dằn tay lại không muốn gây thương tích cho người kia. Lập tức người kia vùng vẫy thoát ra, Antonius thấy lấp lánh ánh thép của con dao trong tay họ, lúc người này đứng đe dọa xa vài bước. Hắn nói.
– Đưa ta gói ấy kẻo không thì ăn dao vào ngực.
Antonius trả lời.
– Không được, vì gói này không phải của tôi để cho anh.
Rồi người kia nói.
– Ta sẽ tha và cho mi giữ gói ấy nếu chịu mở nó ra, đọc cho ta nghe bí mật chứa trong ấy. Ta chỉ tha cho mi nếu làm vậy.
Antonius đáp.
– Không, nếu tôi mất mạng thì gói này cũng mất theo, vì ở đây không có ai ngăn anh lấy nó. Còn nếu chúng ta đánh nhau, tôi sẽ chỉ làm anh mất vũ khí mà không hạ sát anh, vì tội nghiệp cho người bị xô đẩy phải cướp bóc kẻ vô tội không hề làm hại ai. Xem này, tôi cũng có vũ khí mà chắc chắn tôi có thể hạ sát anh vì tôi mạnh hơn, nhưng làm vậy ác độc, không nên nghĩ đến.
– Thế thì, kẻ địch nói, hỡi kẻ nhát nhúa, anh sợ cho tính mạng của mình mà che dấu nỗi sợ hãi bằng lời rộng lượng, và tuy ta là kẻ yếu hơn, dầu vậy ta sẽ tấn công để đoạt bí mật ấy, có giá trị hơn sự sống.
Với lời thách thức ấy, tim Antonius bùng lên giận dữ làm anh phải ráng hết sức mình để dằn lại, và rồi phút kế một thúc giục nổi lên khiến anh muốn quẳng con dao ra xa (để không bị cám dỗ) mà anh làm theo không suy nghĩ. Ngay khi ấy anh kinh ngạc nghe thấy một giọng nói êm dịu khôn tả nói.
– Hỡi bạn, chiến thắng là về bạn, thử thách đã xong và quả thật bạn hành xử rất đúng; vì sự thật là tôi không phải kẻ cướp mà chính là người mà bạn muốn gặp để giao gói này. Tôi đến gặp bạn để thầy của bạn thực hiện thử thách, làm nó để có lợi cho bạn.Và nay hãy nhặt dao lên đặt trở vào vỏ. Một ngày không xa lắm đâu anh sẽ không cần tới nó nữa, vì ai đã có được tình yêu thương toàn hảo thì thoát khỏi mọi tấn công, bởi họ đã học cách bảo vệ mình bằng khí giới hùng mạnh hơn gươm giáo.
Thế nên Antonius, vui mừng nhẹ nhõm và kinh ngạc hòa làm một, nhặt con dao lên mà ngạc nhiên quá đỗi không thốt nên lời, còn kẻ thù giờ biến thành bạn tiến lại cầm tay anh và nói.
– Nay hãy để tôi giúp anh tới cuối đường, vì tối nay anh sẽ ngụ tại nhà tôi, tôi rất hân hoan được tiếp đón anh, và anh xứng đáng có thức ăn, phòng ấm áp.
Antonius theo ông ngay, cảm thấy an ổn lạ lùng qua sự dịu dàng rất mực trong giọng nói của ông, còn anh không thấy được gương mặt của ông chi cả vì trời tối và rừng dầy. Rồi người ấy nói.
– Cuộc thử thách thật nặng nề, nhiều hơn bạn tưởng vì không biết nó phải tính đi sâu bao xa vào tâm bạn. Nhưng ta sẽ nói tới nó về sau, khi bạn thay y phục khô ráo, dùng bữa và nghỉ ngơi; vài phút nữa là tới nhà.
Rồi chẳng mấy chốc Antonius đứng trước cửa nhà của người bạn mới, và do vậy có thể nhìn thấy gương mặt thốt ra lời dịu dàng thế kia. Ánh đèn rọi cho thấy đó là người đàn ông chừng 35 tuổi, ốm, dong dỏng mà đầy sinh lực, nhanh nhẹn, mạnh mẽ không có chút mềm yếu nào cho dù rất đỗi êm ái khi cất lời. Và nhà của ông tuy khiêm tốn và không có vật gì xa xỉ, trông gọn ghẽ, ưa nhìn và thấy như do một người nam giúp việc trông nom. Họ làm nước cho anh tắm và có sẵn quần áo cho anh thay, khiến Antonius rất biết ơn vì người ướt mem, mệt mỏi và thấy lạnh.
Sau khi tắm rửa, thay y phục và dùng bữa xong, Antonius nói với người bạn mới.
– Nay, tôi xin anh, tuy biết là tôi đã qua cuộc thử thách, nhưng anh vẫn không rõ nó muốn nói gì, giá trị chính xác của nó là sao và quan trọng thể nào.
Người bạn nói.
– Hãy biết rằng đã tới lúc cho bạn được truyền dạy, chắc chắn Petrius đã cho bạn hay, phương pháp có được quyền năng mà người thường không được biết. Nhưng trước khi làm vậy, người thầy phải đoan chắc là học trò có thể tin tưởng được để giao phó những lực mạnh mẽ dường ấy, kẻo không thì nó tựa như cho trẻ con chơi với lửa. Bởi hãy biết rằng tâm người cần được thanh tẩy hết mọi cám dỗ muốn trả thù, hay sinh lòng tức giận với bất cứ khiêu khích nào, cũng như không nó phản ứng nổi xung dẫn tới việc thiếu kiểm soát và bất cứ hình thức trả đũa, ăn miếng trả miếng. Và không phải chỉ có thế, vì để giữ gìn những quyền năng này thì cần có sự bảo mật tuyệt đối, tới mức học trò thà mất mạng còn hơn tiết lộ bí mật.
'Thành ra, tôi là người trong nhóm được dặn cho anh gặp thử thách khó khăn này, tấn công anh để xem anh có trả đũa lại, rồi thêm vào đó tìm cách lấy bí mật từ anh, để thử hoàn toàn tư cách của anh.
Antonius nói.
– Vậy tôi hiểu rồi nhưng còn một điểm cần làm sáng tỏ, là khi tôi từ chối không đánh nhau tới chết, cho anh hay là ngay cả khi tôi chế ngự được anh, tôi cũng chỉ bảo vệ mình mà không hề làm anh thiệt mạng hay ngay cả bị thương, tại sao nghe vậy mà anh gọi tôi là kẻ nhát nhúa, bởi đánh nhau với anh và chuyện thắng thua dễ biết thì đâu có đáng phải chọc tức như vậy ?
Người bạn mỉm cười rất hiền lành với anh và nói.
– Này anh bạn, đó mới là tột đỉnh của thử thách, nhắm vào việc đem ra ngoài mặt lòng can đảm tuyệt vời trong tim bạn, là điều thiết yếu hơn hết những điều khác nơi người sơ cơ. Bởi hãy biết rằng lòng can đảm (và ngược lại lòng hèn nhát) thuộc hai loại, loại thấp hơn thuộc về thể chất và loại cao hơn thuộc về đạo đức; trong khi điều trước chỉ tùy thuộc vào sức khỏe và thể chất nói chung, điều sau tùy thuộc vào chuyện khác cao hơn hẳn và do vậy cũng hiếm hơn.
(còn tiếp)
Cyril Scott
The Initiate
