H.P.B. (Helena Petrovna Blavatsky)
(PST 65)
Theo The Secret Doctrine, trong những ngày đầu của nhân loại, khi con người vẫn còn trong trắng, có một Đấng Cao Cả xuất hiện giữa loài người, và sau ngài là một nhóm thực thể nửa thần thánh, nửa phàm nhân:
– Họ được để riêng cho một số công chuyện, họ họp thành nhà trẻ cho các đạo sư nhân loại tương lai trên trái đất này và trong chu kỳ hiện thời.
Dưới sự hướng dẫn trực tiếp, lặng lẽ của vị Maha Guru (Đại Huấn Sư) mà những vị huấn sư thiêng liêng khác, ở cấp thấp hơn, trở thành những vị dẫn đạo của nhân loại ban sơ từ lúc tâm thức khởi đầu bừng tỉnh.. Nhờ các vị Thầy này mà nhân loại sơ khai còn non yếu có được ý niệm đầu tiên về tất cả các ngành nghệ thuật và khoa học, cũng như là hiểu biết tinh thần; và các ngài là người đặt viên đá tảng cho những nền văn minh cổ xưa, đang làm cho thế hệ học giả đương thời bị rối trí. Hãy để những ai nghi ngờ điều này giải thích sự bí ẩn của việc người thời xưa có hiểu biết khác thường ... người mà được cho là từ nhân loại dã man giống như thú vật và người bậc thấp đi lên ... Không ai phát sinh từ nhân loại ăn lông ở lỗ cổ thời có thể tiến đến nền khoa học như thế mà không cần được trợ giúp, cho dù tiến hóa về tư tưởng và óc thông minh qua hàng ngàn năm.
Hiểu biết khác thường nói ở trên gồm chẳng những hiểu biết cao độ về toán và thiên văn, mà luôn cả khả năng tạo những kỳ quan về kiến trúc và các tác phẩm tuyệt vời về nghệ thuật, như các bức vẽ trong hang từ 16.000 năm về trước, được khám phá gần Lascaux, Pháp, năm 1940 hoặc trong hẻm núi ở sa mạc Sahara năm 1933, được mô tả như là một trong những kho tàng lớn nhất mà tổ tiên chúng ta thời tiền sử để lại. Một số hình vẽ người ở hai nơi này được cho là ngang với điêu khắc của Hy Lạp cổ thời, hoặc tác phẩm của các nghệ sĩ thời Phục Hưng.
Nếu đúng như nhận xét của HPB là TTH dạy rằng sự phát triển của con người trên địa cầu khởi sự với điều cao nhất và hay nhất của những thế giới trước, thì không có gì đáng ngạc nhiên khi ta nghe là TTH cũng dạy rằng sự thức tỉnh của sự sống bắt đầu không phải trong vật chất, mà trong tinh thần. Giáo sư Theodore Roszak ghi trong sách Unfinished Animal của ông năm 1975 rằng:
HPB cho là ai theo thuyết tiến hóa của Darwin bắt đầu ở điểm giữa của trọn diễn trình tiến hóa. Do không có đặc tính tinh thần trong tư tưởng của họ, phương pháp của họ chỉ có thể áp dụng cho phần sau, phần sinh học của việc phát triển mặt vật chất của chúng ta. Mà ngay cả ý nghĩa đầy đủ của giai đoạn này cũng không thể nắm được cho tới khi nó đi kèm với sự chuyển hóa của tinh thần trong vũ trụ là điều đi trước nó, và tiếp tục chi phối nó. Theo hệ thống của HPB, vật chất hiện hữu chỉ để làm vật tiếp nhận tinh thần; nó đáp ứng với nhu cầu khai mở dần của tinh thần như là một phần của chu kỳ cứu độ lớn. Bà ghi rằng 'Hành tinh vật chất của chúng ta chỉ là tôi tớ cho tinh thần, là chủ của nó'. Khái niệm đã có từ lâu về sự tiến hóa nằm trong Minh Triết ẩn dấu này là triết lý bí truyền của HPB ... bà tin nó là cốt lõi của mọi tôn giáo và triết lý.
Tiền nhân 'dốt nát' của chúng ta đã truy ra luật tiến hóa trong trọn vũ trụ ... từ chất ether khắp nơi đến tinh thần của con người nhập thế, họ truy ra một chuỗi không gián đoạn nhiều thực thể. Những cuộc tiến hóa này đi từ thế giới tinh thần vào thế giới vật chất trọng trược, và qua đó về trở lại cội nguồn của vạn vật. Việc 'đi xuống của các loài' đối với tiền nhân là tinh thần đi xuống, cái nguồn uyên nguyên của mọi vật, thành sự 'hạ phẩm cách của vật chất'.
Ông viết tiếp:
Dầu vậy, nhìn theo một góc cạnh thì cho dù sự chìm đắm của tinh thần trong vật chất là sự hạ phẩm cách, nó lại nhằm mục đích làm tâm thức ta phong phú vô kể. Theo đường tiến hóa tập thể của chúng ta, và qua bao kiếp luân hồi, chúng ta đi qua hết mọi các loài: kim thạch, thảo mộc, thú cầm, nhân loại, thiêng liêng. Và nhờ 'thu thập kinh nghiệm' khổ công mới có mà mỗi con người trở thành tiểu thiên địa trong vũ trụ ... mục tiêu của chúng ta là khiến tâm thức con người chứa đựng hết tất cả mọi hình thức có thể có được của sự hiện hữu. Theo cách ấy, chúng ta là tác nhân nâng sự sống của cây cỏ và thú cầm, vật chất vô cảm vô tri, lên mức có ngã thức. Chính vì để đạt tới sự nâng cao tâm thức trong vũ trụ mà tinh thần hy sinh chính nó trong việc đi xuống đầu tiên. HPB trích nhiều lần kinh Kabbala rằng: Hòn đá thành cây, cây thành thú, thú thành người, người thành tinh thần, tinh thần thành Thượng Đế.
HPB đặt thời đại chúng ta ở điểm giữa của diễn trình, nơi mà tinh thần, sau khi tới giai đoạn làm người trên đường đi của nó, trở thành sẵn sàng có lại ký ức về nguồn gốc của mình và có được động lực cần thiết để nâng chính nó và bản tính phàm trần lên mức thiên tính. Công việc này sẽ cần hàng ngàn năm tinh luyện và giác ngộ theo hệ thống vũ trụ học của HPB, nhưng đích của nó rõ ràng trong cái nhìn của bà, là viễn tượng của Phật giáo Đại thừa (Mahayana) về sự cứu độ thế giới.
Năm 1935, năm mươi năm sau khi bộ The Secret Doctrine được xuất bản, George Russell, trong một thư gửi cho tác giả Seán O'Faoláin, ghi lại sự chú ý trong giới văn học và học giả khi tác phẩm này xuất hiện:
Bạn chê bai HPB có hơi dễ dàng rằng bà 'vớ vẩn'. Chưa hề có ai ảnh hưởng tư tưởng của bao người nam và nữ giỏi giang mà lại là người 'vớ vẩn'. Nguồn gốc thật của ảnh hưởng của bà nằm trong bộ The Secret Doctrine, bộ sách về các tôn giáo trên thế giới gợi ý hoặc phơi bầy tính duy nhất nằm trong mọi tôn giáo lớn ... nó là một trong những tác phẩm hào hứng nhất và kích thích nhất được viết ra trong một trăm năm qua. Nói rằng những nhân vật như thi sĩ Yeats, hóa học gia tiếng tăm William Crookes là hội viên trong hội của bà, nhà nhân chủng học Carter Blake, và nhiều học giả cùng khoa học gia khắp các nước, những ai đã đọc các sách của H.P.Blavatsky, bị chuyện 'vớ vẩn' lôi cuốn, là coi nhẹ họ. Nếu có khi nào bạn đến thư viện quốc gia ở Kildare Street và có vài giờ rảnh, hãy xem phần 'The Proem' trong bộ The Secret Doctrine, và bạn sẽ hiểu ra điều bí mật của ảnh hưởng mà người phụ nữ khác thường này có đối với người đồng thời của bà ... Bạn không nên bị dư luận dẫn dụ sai lầm ... mà hãy thử tìm hiểu bí mật thực sự của sức ảnh hưởng của HPB vẫn còn mạnh như xưa, vì tôi thấy điều ấy ở đây (London) nơi có nhiều nhà trí thức và văn sĩ tiếng tăm.
Tiến sĩ C. Carter Blake nói ở trên cũng có nhận xét về HPB:
Xét theo lẽ thường ta sẽ thấy chuyện lạ là một phụ nữ lớn tuổi, đau ốm, không tham khảo thư viện nào và không có sách nào đáng kể trong tay, lại có hiểu biết lạ lùng như bà Blavatky có. Thực vậy, chuyện không sao hiểu được, trừ phi bà có khả năng trí tuệ khác thường, và đã dành trọn cả đời học hỏi. Ngược lại, ta có được chứng cớ không nghi ngờ được từ nhiều nguồn là mức học vấn của bà Blavatsky không so bằng với học sinh trung học thời nay.
Nhưng sự kiện là bà biết nhiều hơn tôi trong phần chuyên môn của tôi thuộc nhân chủng học. Thí dụ, hiểu biết của bà vượt trội hơn của tôi về đề tài xương hàm Naulette. Trang 744 quyển hai bộ The Secret Doctrine nói về sự hiện hữu của 'loài hữu nhũ thời Pliocene và việc bãi biển thời Pliocene được đội cao lên'. Tôi nhớ có chuyện trò với bà năm 1888 ở nhà đường Lansdowne, vào lúc bà đang viết bộ The Secret Doctrine, và kinh ngạc lớn lao khi bà đưa ra sự việc bãi biển đội cao lên ở Taruja là thuộc về niên đại Pliocene. Tôi vẫn nghĩ chúng thuộc về thời Pleistocene, theo cách lý luận của Darwin và Spotswood Wilson. Kể từ khi đó, sự kiện những bãi biển này thuộc niên đại Pliocene đã được chứng minh cho tôi trong sách Istoria Fiscia de Chile của tác giả Gay, sách của Castlenaw về Chile, và những sách khác ... tuy chọn nó là đề tài chuyên môn cho mình tôi chưa đọc những sách này, và tới khi bà Blavatsky nói cho hay về thời Pliocene tôi mới được biết về chúng.
Ở trang 755 cuốn hai bộ The Secret Doctrine, bà đề cập tới dấu chân hóa thạch ở Carson, Indiana, Hoa Kỳ và đây lại là bằng chứng thú vị khác cho thấy bà có được thông tin không phải bằng cách đọc tư tưởng người khác. Khi bà nói chuyện với tôi về dấu chân, tôi không biết là có chúng, và sau đó nhân viên Viện Nhân Chủng Học cho tôi hay là một bài viết về đề tài này trong thư viện của họ chưa hề có ai mượn đọc.
Chắc chắn là bà Blavatsky có nguồn chi tiết chính xác (tôi không nói nó là gì), vượt khỏi hiểu biết của chuyên gia trong chính ngành của họ.
Dù thế, HPB tin là khoa học gia nói chung sau này sẽ làm ngơ những gì bà viết:
Họ sẽ phải thay đổi quan niệm của mình không phải do sự kiện tinh thần, TTH, hay bất cứ hiện tượng vật chất hay ngay cả trí tuệ, mà chỉ vì lổ hổng và thiếu sót khổng lồ mở ra hằng ngày và sẽ tiếp tục mở ra trước mặt họ, như người ta sẽ khám phá cái này sau cái kia, cho tới khi chót hết họ phải sửa lại theo lương tri đơn sơ.
Có khoa học gia ngày nay đồng ý với bà, họ nói:
Sự thật khoa học vững chắc duy nhất mà tôi tin tưởng hoàn toàn, là chúng ta dốt nát sâu đậm về thiên nhiên. Thực vậy, tôi coi đây là khám phá lớn của sinh vật học trong hàng trăm năm qua.
Bộ The Secret Doctrine ấn bản thứ nhất bán hết mau lẹ, nhà in phải in lần hai. Tờ báo Pall Mall Gazette cần người điểm sách bộ này và chủ bút giao việc đó cho bà Annie Besant mùa xuân năm 1889. Bà sinh năm 1846, hồi tuổi trẻ bà theo Thiên Chúa giáo và đầy lòng sùng mộ; bà thành hôn với linh mục Anh giáo. Sau đó niềm tin của bà vào giáo điều của giáo hội bị lung lay, ảnh hưởng tới cuộc hôn nhân khiến hai người chia tay. Bà viết:
Khi tôi lật trang này rồi trang kia của sách, sự thích thú trở thành mê say; tôi cảm thấy chuyện quen thuộc biết bao, trí tôi đưa ra kết luận trước khi tới phần đó, vì chuyện tự nhiên hết sức, thật mạch lạc, tinh tế mà cũng dễ hiểu biết chừng nào. Tôi thật không ngờ, choáng người vì sự sáng theo đó những sự kiện rời rạc được thấy là những phần của một khối chung vĩ đại, và hết tất cả các thắc mắc, rối rắm, vấn đề, dường như biến mất ... về sau não bộ dần dần hấp thu điều mà trực giác nắm biết là chân lý. Nhưng tôi đã thấy ánh sáng, và trong chớp lóe soi sáng ấy tôi biết việc tìm kiếm mệt nhọc đã xong, và tôi đã thấy được Chân lý.
Tôi viết bài điểm sách, rồi xin chủ bút viết một thư giới thiệu với tác giả. Xong tôi viết cho bà xin được tới gặp.
HPB hồi đáp:
Từ lâu tôi cũng muốn được làm quen với bà, vì tôi không khâm phục gì hơn trong thế giới bằng sự gan dạ và lòng can đảm hiếm có, dám ra mặt thẳng thắn nêu lên ý kiến của mình đối đầu với trọn thế giới. Tôi có nhà mỗi ngày vào buổi tối từ 7 đến 11 giờ đêm ... Thư mời này là cho luôn cả ông Burrows hay bất cứ ai khác mà bà muốn đi cùng với bà.
Herbert Burrow là một người có tiếng theo chủ thuyết xã hội và là một cộng tác viên thân cận với bà Besant. Khi hai người đến gặp HPB, bà Besant nhớ lại:
Bà nói về những cuộc du hành, về những nước khác nhau, chuyện trò thật hấp dẫn, mắt mơ màng, ngón tay thon tuyệt đẹp không ngừng vấn các điếu thuốc lá. Chuyện không có gì đặc biệt để ghi lại, không có lời nào về Huyền bí học, không có gì bí ẩn, một phụ nữ lịch lãm tiếp khách buổi tối đến thăm bà.
Tôi lại thăm lần nữa và hỏi về hội Theosophia, muốn gia nhập ...
Bà nhìn tôi thật sâu sắc trong một lúc.
– Bà có đọc bản tường trình về tôi của hội Nghiên Cứu Tâm Linh chưa ?
– Chưa, tôi không hay biết gì cả.
– Bà tìm đọc đi, và nếu sau khi đọc xong, bà trở lại đây thì để coi.
Tôi mượn bản tường trình, đọc tới đọc lui. Tôi lẹ làng thấy nền tảng mà biện luận nằm trên đó mỏng manh biết chừng nào. Những giả dụ mà kết luận dựa vào, tính chất không thể tin được của lời cáo buộc, và - tệ hơn hết thẩy - cái nguồn sai lầm của chứng cớ. Mọi chuyện dựa vào ông bà Coulomb mà họ tự cho mình là đồng lõa trong việc lường gạt.
Bà Besant và ông Herbert Burrow gia nhập Hội ngày 10-5-1889. HPB viết tin này cho gia đình và nói thêm:
– Bà thật là thanh cao, tuyệt diệu, chân thành ! Là nhà hùng biện Desmosthenes mà mặc váy ! ... Đúng là nhà hùng biện mà chúng tôi cần. Tự chị thì không thể diễn thuyết được; người khác cũng thế, họ biết nhưng không thể trình bầy chuyện.
Trường Bí Giáo - Esoteric Section (ES).
Vào mùa thu 1888, tạp chí Lucifer có thông báo về việc thành lập phân bộ Bí Giáo của Hội Theosophia. Ông Olcott, là hội trưởng, giải thích mục đích và cơ cấu của phân bộ mới này:
1. Để khuyến khích sự quan tâm về mặt bí truyền của hội Theosophia bằng việc học hỏi sâu xa hơn triết lý bí truyền, có việc thành lập một phân bộ tên 'Esoteric Section' của Hội Theosophia.
2. Việc thành lập và người duy nhất điều khiển là do bà Blavatsky, là Trưởng phân bộ; bà là người duy nhất có trách nhiệm về kết quả, và phân bộ không có liên kết chính thức nào với Hội, ngoại trừ với vị Hội trưởng sáng lập.
3. Ai muốn gia nhập phân bộ và sẵn lòng tuân theo nội qui xin liên lạc trực tiếp với bà Blavatsky, số 17 Lansdowne Road, Holland Park, London.
Khi HPB qua đời ngày 8-5-1891, ông Olcott cho hay có từ một đến hai ngàn hội viên nhiệt thành của E.S.
Trong thư viết ngày 1-12-1888 cho thân hữu, HPB ghi lại mục đích và tính chất của phân bộ:
– Ở đâu cũng có nhu cầu này. Tôi không thể đưa ra công khai nhiều điều (hoặc trên tạp chí Lucifer hay là trong bộ The Secret Doctrine), và các hội viên lâu năm đã qua thử thách có quyền học vài điều về huyền bí học hơn là người ngoài hội; tứ phía có lời yêu cầu thành lập một phân bộ như thế - khi tôi còn sống và có thể còn hữu ích cho người khác.
Ở đây không có sự chuyên quyền hoặc ra lệnh cho ai, không làm ra tiền hoặc phải trả tiền; không có vinh quang gì cho tôi mà có một loạt những hiểu lầm, nhục mạ, nghi ngờ, và vô ơn gần như sẽ đến trong tương lai kế đây; nhưng nếu trong 100 (109) người TTH đã thệ nguyện mà tôi có thể đưa chỉ được khoảng nửa tá người vào đường ngay nẻo thật là tôi sẽ chết được vui lòng. Nhiều người vào nhưng chỉ ít người được chọn. Tôi chỉ có thể vạch con đường cho ai chịu chấp nhận chân lý, ai mà tâm hồn tràn đầy lòng vị tha, từ thiện, và có tình thương cho trọn các loài, ai chót hết mới nghĩ đến mình ...
ES không thuộc về thế gian, việc trần; nó không can dự vào mặt hành chánh bên ngoài của các chi bộ ... nó không đòi hỏi lệ phí hay tiền bạc, vì 'tựa như tôi nhận hiểu biết không theo cách đó, thì tôi sẽ không cho ra như vậy', và tôi thà chết đói ngoài đường còn hơn là nhận một xu cho việc chỉ dạy chân lý thiêng liêng ...
Chi phí duy nhất là tiền tem thư và giấy bút, và chi bộ Blavatsky sẽ tài trợ điều này, nếu tác quyền bộ The Secret Doctrine không đủ cho tôi trang trải phí tổn ... Tôi có gì, hoặc đúng hơn là điều gì được phép tiết lộ, tôi sẽ cho ra tuy không nhiều.
Việc bà từ chối không có hứa hẹn xa vời về những điều kỳ diệu sẽ xẩy ra nếu hội viên gia nhập ES cho thấy trái ngược hẳn lời chiêu dụ của những tổ chức gọi là tâm linh ngày nay, cùng lệ phí đáng kể mà họ hay đặt ra.
Trước khi gia nhập ES, thành viên tương lai viết cho HPB để biết chắc bổn phận của họ là gì. Có người muốn biết quân nhân có thể gia nhập được chăng ? HPB trả lời:
– Nói rằng quân nhân không được tự do là sao ? Lẽ tự nhiên, không quân nhân nào khi ở trong thân xác được tự do tới bất cứ nơi nào họ muốn. Nhưng chỉ dạy bí truyền có liên quan gì đến con người bên ngoài đâu ? Người quân nhân có thể phải ở lâu trong bót gác của họ như sò hến gắn chặt vào thân tầu, nhưng chân ngã của họ được tự do đi tới đâu nó muốn, và suy nghĩ điều gì nó thích nhất.
Tuy nhiên bà thêm vào:
Không ai bị đòi hỏi phải mang gánh nặng nặng hơn họ có thể kham; hoặc phải làm nhiều hơn họ có thể làm ... ai bị ràng buộc vào nhiệm vụ của họ ở một nơi không có quyền bỏ nó để làm tròn nhiệm vụ khác dù vĩ đại hơn thế mấy đi nữa; vì nhiệm vụ đầu tiên được dạy trong huyền bí học là làm phần việc của mình không sai chạy cho mỗi nhiệm vụ ... Trong tháng qua tôi đã phải nhắc hoài đến mỏi miệng điều ấy. Có người hỏi 'Tôi có phải rời bỏ vợ con, nhà cửa chăng khi có lời thệ nguyện ?'
Tôi đáp 'Không', vì ai bỏ bê một chuyện sẽ cũng không trung tín với chuyện khác. Không vị Chân sư đích thực, đúng nghĩa nào sẽ nhận làm đệ tử kẻ sẵn sàng hy sinh bất cứ ai ngoài họ ra để tới với Ngài.. Nếu do hoàn cảnh hoặc vị thế của họ trong đời mà người ta không thể trở thành học viên trọn vẹn trong kiếp này, hãy để họ chuẩn bị hành trang trí tuệ cho kiếp sau, và như thế sẵn sàng ngay khi có lời kêu gọi đầu tiên khi anh tái sinh lần nữa.
Trong ES học viên không được dạy huyền bí học thực hành, hoặc cách tạo hiện tượng tâm linh, kể luôn cả nghi thức huyền thuật - ceremonial magic. Trong một thư của bà HPB ghi rằng các nghi lễ ấy có thể nguy hiểm:
... Tôi không thích nghi thức huyền thuật. Đồ hình kỷ hà và con số đặc biệt tự chúng có năng lực tác động lên tinh linh vô tri khiến chúng linh hoạt, năng lực và sinh vật mà bạn có thể phủ nhận ... Chúng tôi theo triết lý bí truyền Veda của Ấn giáo ... biết năng lực mà những vòng và đồ hình có đối với tinh linh. Ấy là tại sao tôi tin vào nhưng ghét và kinh sợ nghi thức huyền thuật. Hãy cẩn trọng đối với một vài con số và sự kết hợp của chúng, bạn à ...
H.P.B., Sylvia Cranston (còn tiếp)